Cykl Waldemara Beny cz.6

Fauna i flora Ziemi Zgorzeleckiej. Zalotka spłaszczona, nowy gatunek ważki dla Puszczy Zgorzeleckiej.

Zalotka spłaszczona (Leucorrhinia caudalis) jest gatunkiem rzadkim zarówno w skali kraju, jak i Europy. W Polsce objęta jest ścisłą ochroną prawną na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.
W krajach Wspólnoty Europejskiej gatunek podlega ochronie na podstawie Konwencji Berneńskiej z 1979 r. oraz Załącznika IV Dyrektywy Siedliskowej. Na obszarze Polski zalotka spłaszczona uznawana jest za gatunek lokalny i zanikający, m.in. z powodu eutrofizacji wód. W Polsce gatunek figuruje w „Czerwonej liście zwierząt” z kategorią NT, tj. bliski zagrożenia. W wielu krajach europejskich, m.in. w Czechach i Austrii ważka posiada status gatunku silnie zagrożonego.

Zalotka spłaszczona należy do gatunków zachodniosyberyjskich. Jej areał rozciąga się od rzeki Ob po Belgię i Francję. Centrum zasięgu gatunku znajduje się we wschodniej i północno-wschodniej Europie (Rosja, Finlandia). Środkowoeuropejskie stanowiska gatunku leżą na obrzeżach zwartego areału i mają charakter reliktowy. W przeszłości opisywana ważka była gatunkiem rozpowszechnionym na terytorium Polski.
Współcześnie zwarty zasięg gatunku obejmuje jedynie północny pas pojezierzy Pomorza Gdańskiego i Pomorza Zachodniego. Do niedawna na Śląsku brak było aktualnych obserwacji. Dane historyczne na temat występowania gatunku na Śląsku są bardzo skąpe i odnoszą się wyłącznie do okolic Brzegu nad Odrą. W roku 1840 Toussaint de Charpentier, znany entomolog mieszkający w Brzegu, na podstawie egzemplarzy złapanych w najbliższej okolicy opisał zalotkę spłaszczoną jako nowy dla nauki takson. Przez ponad stulecie nie było doniesień o dalszej bytności gatunku na Śląsku. W lipcu 2009 r. zaobserwowano go na Górnym Śląsku, a w czerwca 2011 r. w okolicach Oleśnicy na Dolnym Śląsku.
W latach 2020-2021 autorowi udało się znaleźć 2 stanowiska zalotki spłaszczonej na terenie Puszczy Zgorzeleckiej. Są to pierwsze stwierdzenia gatunku w regionie zgorzeleckim. Można mieć nadzieję, że w najbliższej przyszłości opisywana ważka będzie zwiększać swą liczebność i rozprzestrzeniać się na obszar Borów Dolnośląskich.
Uważa się, że zalotka spłaszczona jest gatunkiem korzystającym ze zmian klimatycznych. Wzrost temperatur w okresie wiosenno-letnim jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi larwalnemu ważki. W Brandenburgii ustalono, że pod wpływem wyższych temperatur cykl rozwojowy larw uległ skróceniu z dwu do jednego roku.
Równocześnie, co może się wydawać paradoksalne stwierdzono, że po surowych zimach następuje wyraźny wzrost liczebności imagines, czyli owadów doskonałych. Dla tego zachodniosyberyjskiego gatunku korzystne są upalne miesiące wiosenno-letnie, jak i mroźne, kontynentalne zimy.

Zalotka spłaszczona preferuje mezo- lub umiarkowanie eutroficzne akweny o przezroczystej wodzie i dobrze rozwiniętej roślinności zanurzonej i pływającej. Zbiorniki wodne przez nią zasiedlane najczęściej otoczone są pasem drzewostanów osłaniających wody przed wiatrami. Pierwotnie ważka występowała w płytkich jeziorach morenowych, zbiornikach torfowiskowych, starorzeczach, stawach bobrowych i innych niewielkich.

Autor: Waldemar Bena

ZKlaster Dystrybucja - partner cyklu