Podziemna bariera w kopalni Turów działa, monitoring wód podziemnych będzie kontynuowany.

Wbrew obawom wszystko wskazuje na to, że spełnia swoje zadanie, wykonana przez polską stronę bariera ochronna, która ma na celu wstrzymanie opadania wód z terenu Czech. Wyniki podało właśnie czeskie Ministerstwo Ochrony Środowiska.

Wbrew obawom wszystko wskazuje na to, że spełnia swoje zadanie, wykonana przez polską stronę bariera ochronna, która ma na celu wstrzymanie opadania wód z terenu Czech. Wyniki podało właśnie czeskie Ministerstwo Ochrony Środowiska.

Grupa robocza składająca się z czołowych czeskich hydrogeologów, kierowana przez Czeską Służbę Geologiczną (ČGS), oceniła funkcjonalność podziemnej bariery uszczelniającej w kopalni Turów po rocznej operacji pilotażowej. Dane wykazały, że bariera działa, a poziom wód gruntowych w jej pobliżu wzrasta. To, czy jej pozytywny wpływ będzie odczuwalny na terytorium Czech, musi zostać wykazane przez zaktualizowany model hydrogeologiczny i dalsze monitorowanie poziomu wód gruntowych. Wnioski grupy roboczej zostały przedstawione na konferencji prasowej przez dyrektora Czeskiej Służby Geologicznej Zdeněka Venerę, ministra środowiska Petra Hladíka (KDU-ČSL) oraz radnego województwa libereckiego ds. środowiska i rolnictwa Václava Židka w pobliżu miejscowości Hrádek nad Nisou w kraju libereckim.

Podziemna bariera została ukończona w czerwcu 2022 r. jako kluczowy środek ochronny zapobiegający wypływowi wód gruntowych z Republiki Czeskiej. Jest to kluczowy punkt umowy między rządami Czech i Polski o współpracy w zakresie przeciwdziałania skutkom działalności górniczej w odkrywkowej kopalni węgla brunatnego Turów. Zawierając umowę z kopalnią Turów, Republika Czeska zyskała możliwość ciągłego monitorowania wpływu działalności górniczej na środowisko oraz danych dotyczących stanu wód podziemnych, które strona czeska otrzymuje od Polski co kwartał. Ocena funkcjonalności bariery podziemnej po 12 miesiącach monitorowania poziomu wód podziemnych została przesłana przez stronę polską w czerwcu 2023 roku.

Grupa niezależnych ekspertów oceniła w szczególności dwa kryteria: przepuszczalność i zmianę poziomu wód gruntowych. "W przypadku wszystkich czterech odwiertów wymienionych w Porozumieniu w sprawie oceny funkcjonalności podziemnej bariery uszczelniającej (art. 3 ust. 6) poziom wód gruntowych wzrasta o 0,63 do 4,17 metra w okresie od kwietnia 2022 r. do czerwca 2023 r." - powiedział Zdenek Venera, przewodniczący grupy ekspertów.

Testy hydrodynamiczne wykazały, że podziemna bariera uszczelniająca spełnia poziom nieprzepuszczalności określony w umowie (art. 3 ust. 7) i można ją uznać za funkcjonalną zgodnie z parametrami określonymi w umowie (art. 3 ust. 6 i 7). "Wzrost poziomu wód gruntowych wykryto również w trzech odwiertach w odległości od 400 do 850 metrów po stronie napływu podziemnej bariery uszczelniającej, w kierunku południowym od kopalni do granicy z Czechami" - dodał dyrektor Venera.

W bardziej odległych odwiertach w uszczelnionej środkowej warstwie wodonośnej na terytorium Polski i Czech poziom wód gruntowych nadal spada i znajduje się na historycznie niskim poziomie. "To, czy i w jakim czasie pozytywny efekt podziemnej bariery uszczelniającej ujawni się również w szerszym otoczeniu na terytorium Czech, musi zostać wykazane za pomocą zaktualizowanego modelu hydrogeologicznego i dalszego monitorowania poziomu wód gruntowych" - wyjaśnił dyrektor CGS Venera.

Monitorowanie poziomu wód gruntowych będzie kontynuowane

"Należy podkreślić, że nawet po rocznym pilotażowym działaniu bariery i kontroli danych, regularny monitoring się nie kończy. Zgodnie z umową strona polska musi nadal regularnie dostarczać dane o poziomie wód gruntowych ze wszystkich otworów monitorujących wraz z innymi danymi hydrogeologicznymi aż do ostatecznej rekultywacji kopalni Turów. My, jako Czeska Służba Geologiczna, będziemy nadal oceniać dane dla Ministerstwa Środowiska pod kątem wpływu kopalni na poziom wód gruntowych na naszym terytorium" - opisał zasadniczą część umowy dyrektor Venera, dodając, że misje oceniające, które CGS przeprowadza w kopalni, pozostaną niezmienione. Umowa daje Służbie prawo do przeprowadzania misji cztery razy w roku, a szósta misja odbyła się w zeszłym tygodniu.

Powstanie aktualizacja modelu hydrogeologicznego kopalni

"Dodatkowo strona polska ma warunek wynikający z procedury OOŚ, że w ciągu dwóch lat od zakończenia eksploatacji bariery podziemnej (do 30 czerwca 2024 r.) musi sporządzić ocenę poeksploatacyjną w postaci aktualizacji modelu hydrogeologicznego kopalni. Model z 2015 r., który został wykorzystany do oceny wpływu projektu na środowisko w celu kontynuacji wydobycia, zostanie zaktualizowany zgodnie z nowymi faktami, w tym wykrytymi poziomami wód gruntowych" - powiedział Zdeněk Venera.

Aktualizacja pozwoli ocenić, czy zaprojektowany i wdrożony zakres podziemnej bariery jest wystarczającym środkiem. Przygotowany w ten sposób model musi zostać przekazany Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz stronie czeskiej za pośrednictwem Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Warunek ten został nałożony na Kopalnię Turów przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu w warunkach oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na kontynuacji wydobycia w Kopalni Turów w dniu 21 stycznia 2020 r. (dokument nr WOOŚ.4235.1.2015.53).

"Na podstawie zaktualizowanego modelu i bieżącego monitoringu ocenimy, czy zakres podziemnej bariery jest wystarczający, czy też konieczne będzie podjęcie dalszych działań na podstawie postanowień art. 8 ust. 8 umowy" - powiedział dyrektor Venera, dodając, że jeśli okaże się, że kopalnia Turów jest odpowiedzialna za dalszy spadek poziomu wód podziemnych, strona polska musi podjąć dalsze działania, takie jak przedłużenie podziemnej bariery lub jej pogłębienie i uszczelnienie, aby zapewnić maksymalną ochronę wód podziemnych na terytorium Republiki Czeskiej.

"Jednocześnie jako ČGS współpracujemy z Państwowym Instytutem Geologicznym nad wspólną interpretacją budowy geologicznej w oparciu o pomiary geofizyczne i dane z odwiertów na terytorium Czech i Polski, które są podstawą do zrozumienia ruchu i zachowania wód podziemnych" - dodał przewodniczący grupy ekspertów Venera.

Porozumienie przynosi korzyści Republice Czeskiej

"Umowa międzyrządowa jest najlepszym rozwiązaniem, które przynosi wymierne korzyści dla miejscowości dotkniętych działalnością kopalni Turów i ich mieszkańców przez cały okres jej trwania. Dzięki porozumieniu mamy możliwość stałego monitorowania wpływu wydobycia na środowisko, dysponujemy danymi na temat stanu wód gruntowych, hałasu i jakości powietrza. Porozumienie obejmuje rekompensatę części kosztów niezbędnych m.in. do budowy niezbędnej infrastruktury wodociągowej. Wkład finansowy strony polskiej, który Republika Czeska otrzymała podpisując umowę, wyniósł 45 mln euro, z czego kraj liberecki otrzymał 35 mln euro na zapewnienie alternatywnych źródeł wody pitnej, a 10 mln euro otrzymało Ministerstwo Środowiska na zapewnienie monitorowania wpływu wydobycia w kopalni Turów, a mianowicie wód gruntowych, powietrza, hałasu, zanieczyszczenia światłem i ruchów ziemi" - powiedział minister środowiska Petr Hladík.

"Strona polska rozpoczęła obecnie budowę wału ziemnego, który zostanie obsadzony zielenią, co jest jednym z pozostałych warunków umowy. Szacowany czas budowy wynosi od 4 do 7 miesięcy, a późniejsze sadzenie drzew zajmie około 3 do 5 miesięcy. Powinien być zatem gotowy w czerwcu 2024 r." - dodał minister Hladík.

Źródło: MZP.cz