Zostałem skazany i co dalej?
Ostatnie lata związane są zaostrzaniem kar grożących za popełnione przestępstwa, a stoimy u progu wejście w życie zmian kodeksu karnego, które ponownie zaostrzają kary za szereg przestępstw. Zmieniają się też wskazówki dla sądu dotyczące wyboru kary. Sąd nie będzie już brać pod uwagę celów wychowawczych, a na pierwszy plan wchodzi funkcja zapobiegawcza.
Zasady te reguluje art. 53 § 1 kk. Od 1 października 2023 roku, będzie on stanowił, że sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych w ustawie, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu, okoliczności obciążające i okoliczności łagodzące, cele kary w zakresie społecznego oddziaływania, a także cele zapobiegawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego. Dolegliwość kary nie może przekraczać stopnia winy.
Dziś sąd ma obowiązek przy wymierzaniu kary wziąć pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze. Te ostatnie jednak zostają usunięte z początkiem października. Zatem może być ostrzej.
Od 1 października 2023 roku obniżony zostaje wiek odpowiedzialności karnej za zbrodnię zabójstwa kwalifikowanego, czyli szczególnie ciężkiego np. zabójstwo funkcjonariusza publicznego w służbie, zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem, zabójstwo w związku ze zgwałceniem czy rozbojem, zabójstwo z użyciem materiałów wybuchowych. Za taki czyn będzie mógł odpowiadać 14-latek. To zmiana zasady odpowiedzialności karnej od lat 15-tu.
Nie mam wątpliwości, że wobec zmian, sądy będą częściej wymierzać kary pozbawienia wolności, czy kolokwialnie mówiąc, więzienia. I co wtedy. Co zrobić, żeby opóźnić moment osadzenia w zakładzie karnym?
Przepisy przewidują odroczenie wykonania kary.
Sąd może orzec, że skazany nie ma obowiązku zgłoszenia się do „więzienia”, czyli może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, Taka możliwość istnieje, jeśli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka.
Sąd będzie badał ten ciężki skutek, który uniemożliwia odbywanie kary pozbawienia wolności. Od razu uprzedzam, że skutkiem takim nie będzie utrata pracy, niemożność opieki nad dziećmi, czy osobą najbliższą, bo są to naturalne konsekwencje pozbawienia wolności. Skutek ten musi być wyjątkowy, a wyjątkowość tę musi wykazać skazany, albo jego obrońca. Warto się dobrze postarać.
Jeśli będzie sprzyjał los to sąd - niezależnie od sytuacji skazanego - może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze do roku, jeżeli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów. Nie dotyczy to sprawców przestępstw użyciem przemocy, recydywistów i osób, które z przestępstwa uczyniły stały zarobek.
Co istotne, sąd może kilkakrotnie odroczyć karę, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć roku, a w przypadku osoby samotnie opiekującej się dzieckiem 3 lat.
Trzeba liczyć się z tym, że odraczając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu, lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych.
No i trzeba mieć świadomość, że odroczenie to instytucja przejściowa. Orzeczona kara nie zniknie.
Jeśli nie udało się przekonać sądu, by odroczył karę, można próbować przerwać jej wykonanie. Sąd może udzielić takiej przerwy, jeżeli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste.
A przy okazji podpowiem, że odpowiednia postawa i zachowanie w trakcie udzielonej przerwy, może sprawić, że nie trzeba będzie wracać do zakładu karnego.
Jeżeli przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności trwała co najmniej rok, a skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary, sąd może go warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary. Pozostając na wolności skazany, jest wtedy kontrolowany celem zweryfikowania, czy nie narusza ponownie porządku prawnego.
Zatem nawet w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności, można skorzystać z instytucji prawnych, które ograniczą dolegliwość tej kary. Zadanie to zazwyczaj realizuje obrońca.