Niegodny dziedziczenia – nowe dwa powody po 15 listopada 2023 roku.
Spotykam się czasem z sytuacją, w której spadkobierca nie powinien dostać spadku, mimo że jego dziedziczenie przewiduje ustawa albo nawet testament. Ustawodawca bowiem uznał, że gdy spadkobierca wyjątkowo nagannie zachowywał się wobec spadkodawcy, można żądać, aby sąd uznał go za niegodnego dziedziczenia. Z takim żądaniem do sądu może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny.
Do 15 listopada 2023 roku istniały 3 przyczyny, kiedy można dążyć do stwierdzenia niegodności dziedziczenia tj:
- gdy spadkobierca dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
- gdy spadkobierca podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
- gdy spadkobierca umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
W dniu 15 listopada 2023 roku weszła zmiana kodeksu cywilnego, która dodała 2 nowe przesłanki uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia tj:
- gdy spadkobierca uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
- gdy spadkobierca uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.
Jeżeli sąd uzna, że zachodzą okoliczności wskazujące na niegodność dziedziczenia spadkobiercy, zostanie on mocą orzeczenia sądowego, wyłączony od dziedziczenia tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Spadkobierca ten nie ma również prawa do zachowku.
Jeśli spadkobierca zdążył już objąć majątek spadkowy, a następnie został uznany za niegodnego dziedziczenia, będzie musiał wydać spadek i dokonać rozliczeń. Z żądaniem uznania za niegodnego dziedziczenia można wystąpić rok od chwili ujawnienia powodów niegodności, jednak najpóźniej w ciągu 3 lat od otwarcia spadku.
Dla przypomnienia – otwarcie spadku to moment śmierci spadkodawcy.
Co bardzo istotne, nowe przepisy będą miały zastosowanie do zdarzeń, będących podstawą uznania za niegodnego dziedziczenia, zaistniałych po dniu wejścia w życie ustawy.
Na kolejny odcinek z Temidą, zapraszamy po Nowym Roku.