Polio - choroba, której nie wolno lekceważyć

Ostre nagminne porażenie dziecięce (polio), znane także jako choroba Heinego–Medina, to choroba wirusowa, która przez dziesięciolecia budziła lęk rodziców na całym świecie. Wywoływana przez wirus polio, łatwo przenosi się z osoby na osobę i atakuje układ nerwowy, szczególnie nerwy w rdzeniu kręgowym i mózgu. Zachorować może każdy, kto nie był zaszczepiony, niezależnie od wieku, choć największy odsetek zachorowań dotyczy dzieci poniżej 5. roku życia.

Ostre nagminne porażenie dziecięce (polio), znane także jako choroba Heinego–Medina, to choroba wirusowa, która przez dziesięciolecia budziła lęk rodziców na całym świecie. Wywoływana przez wirus polio, łatwo przenosi się z osoby na osobę i atakuje układ nerwowy, szczególnie nerwy w rdzeniu kręgowym i mózgu. Zachorować może każdy, kto nie był zaszczepiony, niezależnie od wieku, choć największy odsetek zachorowań dotyczy dzieci poniżej 5. roku życia.

Najcięższa postać choroby może w krótkim czasie prowadzić do porażenia mięśni, niewydolności oddechowej, a nawet zgonu. Na szczęście dziś dysponujemy skuteczną ochroną – szczepieniami, które mogą zapobiec zachorowaniu.

Szczepienie przeciw polio ratuje życie.

Pełna seria szczepień, podawana dzieciom w pierwszych latach życia, zapewnia trwałą odporność – ochronę na całe życie. W Polsce szczepienie przeciwko polio jest obowiązkowe i stanowi ważny element Programu Szczepień Ochronnych.

Jak przenosi się polio?

Wirus polio rozprzestrzenia się głównie drogą pokarmową – przez kontakt z osobą zakażoną lub spożycie wody i żywności zanieczyszczonej nawet niewielką ilością odchodów zawierających wirusa. Możliwe jest również zakażenie drogą kropelkową – poprzez kaszel czy kichanie osoby chorej.

Pierwsze objawy mogą przypominać zwykłą infekcję: gorączka, ból głowy, zmęczenie, wymioty, bóle kończyn czy sztywność karku. Jednak w 1 na 200–1000 przypadków dochodzi do trwałego porażenia mięśni (najczęściej nóg), a 5–10% osób z porażeniem umiera wskutek niewydolności oddechowej.

Nie istnieje skuteczne leczenie polio – jedynym sposobem ochrony jest szczepienie.

Jak działa szczepienie?

W Polsce szczepienie przeciwko polio prowadzone są od połowy lat 50. XX w. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych wszystkim dzieciom podawane są cztery dawki szczepionki inaktywowanej (IPV) przeciwko poliomyelitis. Szczepienie podstawowe obejmuje podanie trzech dawek:  w 3–4 miesiącu życia, 5–6 miesiącu życia oraz w 16–18 miesiącu życia. Czwarta przypominająca dawka podawana jest w 6 roku życia.
Więcej informacji temat szczepień przeciw polio.

Czy polio jest nadal groźne?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) realizuje Globalny Program Eliminacji Polio (GPEI), którego celem jest całkowite zwalczenie tej choroby na świecie.
Od rozpoczęcia programu w 1988 roku liczba zachorowań na poliomyelitis spadła o ponad 99% – z około 350 tysięcy przypadków rocznie do kilkuset w ostatnich latach.

Eliminacja dwóch z trzech typów dzikiego wirusa polio – WPV2 w 2015 roku oraz WPV3 w 2019 roku – stanowi ogromny sukces zdrowia publicznego.
Aby jednak osiągnąć pełną eliminację wirusa polio z obiegu, konieczne jest utrzymanie czujności, wysokiego poziomu zaszczepienia oraz współpracy międzynarodowej.

Mimo globalnych postępów ryzyko zawleczenia zakażeń z innych regionów świata wciąż istnieje. W 2024 roku na świecie odnotowano 407 przypadków poliomyelitis, w tym 99 przypadków zakażeń dzikim wirusem polio typu 1 (WPV1) w Pakistanie i Afganistanie – krajach, w których choroba nadal występuje endemicznie.
Zmutowane formy wirusa pochodzące z dawnych szczepionek doustnych wykrywano również w krajach Afryki i Azji, a także w ściekach komunalnych w Europie – m.in. w Hiszpanii, Niemczech, Finlandii, Wielkiej Brytanii oraz w Polsce.

To przypomnienie, że dopóki wirus istnieje gdziekolwiek na świecie, osoby niezaszczepione pozostają narażone na zakażenie.

W Polsce prowadzony jest stały nadzór nad przypadkami ostrych porażeń wiotkich (AFR) oraz monitoring ścieków w kierunku obecności wirusów polio.
Dzięki tym działaniom możliwe jest wczesne wykrycie ewentualnego pojawienia się wirusa w środowisku i zapobieganie jego rozprzestrzenieniu.

Podsumowanie

Mimo, że Polska pozostaje wolna od polio od ponad 40 lat, choroba ta wciąż stanowi zagrożenie dla osób niezaszczepionych. Wirus nie zna granic — dlatego kluczowe jest utrzymanie odporności populacyjnej poprzez szczepienia, które chronią nie tylko jednostkę, ale całą społeczność. Utrzymanie wysokiego poziomu wyszczepienia to wspólny wysiłek, dzięki któremu możemy zapewnić bezpieczeństwo kolejnym pokoleniom.

Polska i Europa są wolne od polio – utrzymajmy to osiągnięcie wspólnie!

Źródła: